وارنیش حرارتی یا «لوله حرارتی» یکی از پرکابردترین روکش های عایق در صنعت برق و الکترونیک است. این روکشِ گرما‌جمع، هنگام حرارت‌دهی قطری کوچک‌تر پیدا می‌کند و به‌‌صورت یک پوشش فشرده، چسبناک و غالباً آب بند دور هادی یا اتصال شما می‌نشیند. نتیجه‌اش عایق‌کاری الکتریکی مطمئن، محافظت مکانیکی در برابر ساییدگی و حتی زیباسازی کابل کشی است. در ادامه با مکانیزم عملکرد، انواع، نحوه انتخاب سایز، آموزش عملی استفاده و نکات خرید آشنا می‌شوید.
وارنیش حرارتی چیست و چگونه عمل می‌کند؟
جنس اغلب وارنیش‌های رایج از پلی‌اولفین اصلاح شده است. در مرحلهٔ اکستروژن، به لوله پلاستیکی «حافظهٔ شکل» داده می‌شود: ابتدا آن را به قطر نهایی می‌کِشند، سپس در دمای بالا منبسط می‌کنند. وقتی دوباره حرارت ببیند، به قطر اصلی خود (پیش از انبساط) باز می‌گردد. این فرایند «Shrink-Back» نام دارد و دمای آغاز آن در پلی‌اولفین حوالی ۹۰ تا ۱۱۰ درجهٔ سلسیوس است. مقایسه با نوار چسب برق نشان می‌دهد که وارنیش، دوام و جلوهٔ حرفه‌ای بسیار بالاتری فراهم می‌کند؛ به‌علاوه مقاومت ولتاژی مطمئن‌تری نیز دارد.
کاربردهای وارنیش حرارتی در صنعت و الکترونیک
در سیم کشی خودرو و موتورسیکلت، روکش حرارتی جلوی نفوذ رطوبت و رسوخ روغن را می‌گیرد. در دیتاسنترها برای لیبل‌گذاری کابل شبکه از نوع شفاف استفاده می‌شود. تعمیرکاران برد برای محکم‌کردن نقطه‌لحیم یا تعویض وایرشوها به این لوله ها متکی‌اند. حتی در لوازم خانگی هم محل اتصال سیمِ المنت یا موتور با آن پوشیده می‌شود تا ایمنی در برابر برق گرفتگی حفظ شود.
جدول مشخصات فنی وارنیش‌های متداول
| متریال | نسبت انقباض | قطر قبل / بعد (میلیمتر) | دمای جمع‌شدن (°C) | مقاومت ولتاژی (کیلوولت) |
| پلی‌اولفین (PO) | 2:1 | 6 → 3 | 90 – 120 | 10 |
| پلی‌اولفین چسبدار | 3:1 | 9 → 3 | 110 – 130 | 12 |
| تفلون (PTFE) | 2:1 | 6.4 → 3.2 | 260 – 320 | 15 |
| PVC اقتصادی | 2:1 | 5 → 2.5 | 80 – 100 | 6 |
انواع وارنیش حرارتی بر اساس متریال و ساختار
پلی‌اولفین، ارزان و منعطف است و بیش از ۷۰ درصد بازار را تشکیل می‌دهد. تفلون (PTFE) برای محیط‌های بسیار داغ یا مواد شیمیایی خورنده کاربرد دارد؛ دمای عملکردش تا ۲۸۰ درجه می‌رسد. نوع چسبدار یا دو‌جداره، علاوه بر لایهٔ بیرونی، یک فیلم چسب حرارتی داخلی دارد که هنگام جمع‌شدن ذوب می‌شود و آب بندی صد درصدی می‌سازد. برای لیبل کردن کابل‌ها یا حفظ رنگ‌بندی، وارنیش‌های شفاف و رنگی (قرمز، آبی، مشکی، زرد/سبز) در بازار موجودند.
نحوه انتخاب سایز وارنیش حرارتی مناسب
قاعدهٔ سرانگشتی این است که قطر قبل از جمع‌شدن باید دست‌کم ۲۰ تا ۳۰ درصد بزرگ‌تر از قطری باشد که باید پوشانده شود. اگر روی کابل ۴ میلی‌متری کار می‌کنید، وارنیش پلی‌اولفین ۶ میلی‌متری با نسبت انقباض 2:1 ایده‌آل است؛ پس از حرارت، به ۳ میلیمتر می‌رسد و کاملاً فیکس می‌شود. برای کانکتورهایی با برجستگی زیاد، نسبت انقباض 3:1 یا حتی 4:1 کاربرد دارد تا بخش باریکِ کابل هم به‌خوبی آب بند شود. طول برش را کمی بیش از ناحیهٔ لخت شده می‌گیرید تا در اثر جمع‌شدنِ طولی، پوشش کامل از دو طرف حفظ شود.
طرز استفاده از وارنیش حرارتی؛ آموزش گام به گام
نخست سطح سیم یا اتصال را تمیز کنید تا گرد و چربی مانع چسبندگی نشود. وارنیش را برش بزنید و روی سیمِ آماده شده بلغزانید. سپس یک سشوار صنعتی یا هویهٔ هوای گرم روی ۳۵۰ تا ۴۰۰ درجهٔ سلسیوس تنظیم کنید و با حرکت دایره ای، حرارت را یکنواخت پخش نمایید. خواهید دید که لوله به‌آرامی جمع می‌شود و اگر نوع دو‌جداره باشد، چسب ذوب شده از دو سر آن بیرون می‌زند؛ این نشانهٔ آب بندی کامل است. پس از سرد شدن، با مولتی‌متر تست عایق را انجام دهید و مطمئن شوید مقاومت در مگااهم باقی می‌ماند.
نکات مهم در خرید و نگه داری وارنیش حرارتی
هنگام خرید، روی بسته‌بندی یا دیتاشیت به دو شاخص توجه کنید: نسبت انقباض واقعی و دمای آغاز جمع‌شدن. برندهای معتبر مانند Sumitube ژاپن، حرارت یکنواخت‌تری می‌خواهند و دمای دقیق‌تری ارائه می‌کنند. نوع ایرانی اقتصادی برای پروژه‌های کم هزینه کاملاً جواب می‌دهد، اما در محیط مرطوب پیشنهاد می‌شود سراغ مدل چسبدار بروید. انبارداری بهتر است در جای خشک و خنک زیر ۳۰ درجه انجام شود تا لوله خاصیت کشسانی‌اش را از دست ندهد.
نکات ایمنی و خطاهای رایج هنگام کار با وارنیش حرارتی
بزرگ‌ترین خطا، نگه داشتن نازل حرارتی در یک نقطه است که باعث چروک و تغییر رنگ می‌شود. فاصلهٔ ۳ تا ۵ سانتی‌متری نازل و حرکت پیوسته جلوی این مشکل را می‌گیرد. اگر دود مشاهده شد، بلافاصله منبع گرما را دور کنید؛ سوختگی علاوه بر ظاهر نامناسب، مقاومت ولتاژی را کاهش می‌دهد. استفاده از دستکش نسوز هنگام کار روی خودرو یا تابلو برق توصیه می‌شود.
سؤالات متداول درباره وارنیش حرارتی
- آیا می‌توان از فندک به جای سشوار صنعتی استفاده کرد؟
ممکن است، اما شعلهٔ مستقیم کنترل‌نشده است و به‌راحتی باعث سیاه شدن یا ذوب نا‌همگن لوله می‌شود. - وارنیش حرارتی تا چه حد ضد آب است؟
نوع چسبدار در صورت حرارت‌دهی صحیح عملاً آب بند کامل ایجاد می‌کند؛ مدل ساده در برابر رطوبت پاششی مقاوم است ولی غوطه وری کامل خیر. - دمای ایده آل جمع‌شدن چقدر است؟
برای پلی‌اولفین ۹۰ تا ۱۲۰ درجهٔ سلسیوس کفایت می‌کند، اما برای جمع شدن یکنواخت و سریع، ابزارهای ۳۵۰ درجه‌ای استفاده می‌شود. - چگونه وارنیش حرارتی نسوز را تشخیص دهیم؟
روی رول یا بسته‌بندی، عبارت PTFE یا درجهٔ دمای مداوم ۲۶۰ درجه درج شده باشد؛ همچنین رنگ سفید کدر و بافت سفت تری نسبت به پلی‌اولفین دارد.
جمع‌بندی؛ چرا وارنیش حرارتی بهترین گزینه عایق‌کاری است؟
روکش حرارتی ترکیبی از عایق الکتریکی، آب بندی مکانیکی و زیبایی ظاهری را در یک محصول ارزان و آسان نصب ارائه می‌کند. با انتخاب سایز، متریال و ابزار گرمایی مناسب، می‌توانید دوام اتصالات را چندین برابر کنید و از خطای برق‌گرفتگی یا اتصالی جلوگیری نمایید.
فراخوان خرید – انواع وارنیش حرارتی اورجینال با ضمانت چرخه جمع شدگی
در فروشگاه ما، وارنیش حرارتی پلی‌اولفین، PTFE و چسبدار در سایزهای ۱ تا ۵۰ میلیمتر موجود است. تمام رول‌ها پیش از ارسال با تست جمع شدگی استاندارد کنترل می‌شوند. برای دریافت مشاورهٔ فنی و استعلام قیمت، همین امروز با بخش فروش تماس بگیرید؛ سفارش‌ها در کمترین زمان به سراسر کشور ارسال خواهد شد.
خرید قطعات الکترونیک در ولتاتک
